ความรุนแรงในครอบครัว
การที่เด็กถูกทารุณกรรมน่าจะเป็นสัญญาณที่บ่งบอกถึงความบกพร่องของสถาบัน
ครอบครัว และสังคมไทยแม้ว่าภาครัฐและภาคเอกชนจะยื่นมือเข้าช่วย
แต่ก็พบว่าการช่วยเหลือเป็นไปด้วยความยากลำบาก
ทั้งนี้เพราะสังคมไทยมีแนวคิดว่าเด็กเป็นสมบัติของพ่อแม่
และถือว่าเป็นเรื่องภายในครอบครัวบุคคล ภายนอกไม่ควรเข้าไปยุ่งเกี่ยว
สาเหตุของการทารุณกรรม
สาเหตุของการทารุณกรรมเท่าที่สังเกตจากผู้ถูกกระทำมารับบริการในโรง
พยาบาลพบว่า การทำทารุณกรรมเด็กเกิดจากปัจจัยทั้งที่เกี่ยวกับบิดามารดา
และภูมิหลัง ความตึงเครียดจากสิ่งแวดล้อม และลักษณะของเด็ก
บิดามารดาที่ทารุณกรรมบุตรมักรู้สึกไม่พึงพอใจในบทบาทพ่อแม่
ยิ่งเคยถูกทารุณกรรมมาก่อนก็ยิ่งเสี่ยงต่อการทารุณกรรมบุตร
บิดามารดาอายุน้อยโดดเดี่ยวว่างงาน รายได้ไม่เพียงพอ
ประกอบกับเด็กอาจสร้างปัญหาให้เป็นที่รำคาญอาจเนื่องจากพฤติกรรมซุกซน
ก้าวร้าว เกเร พิการ เจ็บป่วยเรื้อรัง เป็นต้น
จะเห็นได้ว่าสาเหตุของการทำทารุณกรรมเด็กมีหลายประการแต่พอจำแนกได้ดังนี้
- บุคลิกภาพของผู้ปกครองเนื่องจากเคยถูกทารุณมาก่อน หรือฤทธิ์ของสารเสพติด หรือการเจ็บป่วยทางจิต
- ปัญหาจากเด็ก เช่น เด็กซุกซนอยู่ไม่นิ่ง เด็กพิการ เด็กขี้โรค พัฒนาการล่าช้า เป็นลูกติดสามี หรือภรรยา
- การขาดที่พึ่ง หมายถึงบิดามารดา หรือคนเลี้ยงรู้สึกถูกทอดทิ้งจากญาติ ขาดเพื่อนที่จะคอยให้ความช่วยเหลือ
- สาเหตุจากสิ่งแวดล้อมและสภาพทางเศรษฐกิจ รวมทั้งภาวะวิกฤตที่เกิดขึ้นมักพบว่าการกระทำทารุณเด็กมีความเกี่ยวข้องกับ ความยากจนพ่อแม่ที่กระทำทารุณเด็ก มักจะอยู่ในสภาพแวดล้อมที่ใช้ความรุนแรงในชีวิต ประจำวัน และอยู่ในระบบของชุมชนที่มีการช่วยเหลือทางสังคมต่ำ
- สาเหตุจากการจัดการศึกษาที่ไม่เหมาะสมในระบบการศึกษาวัยก่อนเรียน สาเหตุนี้มักก่อให้เกิดปัญหาการกระทำทารุณ โดยเฉพาะการกระทำทารุณทางอารมณ์ (Emotion Abuse) เพราะมีการเร่งรัด ผลักดันให้เด็กเรียนอย่างไม่เหมาะสมกับวัย
สาเหตุของการทารุณกรรมเด็กคงมิใช่เนื่องมาจากสาเหตุใดสาเหตุหนึ่ง
หากแต่เชื่อว่าจะต้องมีหลายสาเหตุประกอบกัน
ที่ก่อให้เกิดการทารุณกรรมในเด็กจากที่กล่าวข้างต้น
เด็กที่ถูกทารุณกรรมในสังคมไทยที่ปรากฏเป็นเพียงจำนวนบางส่วนเท่านั้น
เชื่อว่ายังมีเด็กที่ถูกทารุณกรรมอีกเป็นจำนวนมากที่ไม่มีการรายงาน
ที่สำคัญพบว่าการทารุณกรรมเด็กในสังคมไทยได้กลายเป็นปัญหาสังคมที่มีแนวโน้ม
เพิ่มขึ้นทุกขณะ
ตามสภาพสังคมปัจจุบันที่มุ่งเน้นพัฒนาความเติบโตทางเศรษฐกิจมากจนเกินไปจึง
ก่อให้เกิดความแตกต่างทั้งทางด้านฐานะและรายได้ของคนในสังคม
โดยมิได้มีการพัฒนาด้านสังคม และด้านจิตใจควบคู่กันไปด้วย
ย่อมส่งผลให้สภาพจิตใจและสภาพแวดล้อมทางสังคมเสื่อมลง ก่อให้เกิดปัญหาต่างๆ
ตามมานับตั้งแต่ปัญหาครอบครัวแตกแยก การหย่าร้าง การทะเลาะวิวาท
ซึ่งส่งผลกระทบต่อสมาชิกทุกคนในครอบครัวและการที่เด็กถูกทารุณกรรมน่าจะเป็น
สัญญาณที่บ่งบอกถึงความบกพร่องของสถาบันครอบครัว และสังคมไทย
แม้ว่าภาครัฐและภาคเอกชนจะพยายามยื่นมือเข้าช่วยเหลือเด็กเหล่านี้
แต่ก็พบว่าการช่วยเหลือเป็นไปด้วยความยากลำบาก
ทั้งนี้เพราะสังคมไทยมีแนวคิดว่าเด็กเป็นสมบัติของพ่อแม่
และถือว่าเป็นเรื่องภายในครอบครัวบุคคล ภายนอกไม่ควรเข้าไปยุ่งเกี่ยว
ในปัจจุบันได้มีนักจิตวิทยา นักสังคมสงเคราะห์ จิตแพทย์ ครู
และผู้มีอาชีพด้านเด็กโต้แย้งคัดค้านการลงโทษเด็กด้วยการทำร้ายร่างกาย
โดยเฉพาะอย่างยิ่งกระทำด้วยอารมณ์โกรธแค้น และไม่สมกับเหตุผล
เพราะว่าจะส่งผลกระทบโดยตรงต่อตัวเด็กใน 3 ด้าน ได้แก่ ด้านร่างกาย
ที่มักทำให้เกิดบาดแผลกับอวัยวะภายนอกและภายในอย่างชัดเจน
บางรายมีอาการบาดเจ็บรุนรางส่งผลให้พัฒนาการของเด็กชะงักงันได้
ด้านจิตใจและอารมณ์ เด็กมักมีอารมณ์ซึมเศร้า เก็บกด
หรือมีการต่อต้านอย่างรุนแรงต่อคำสั่งของผู้ใหญ่
ตลอดจนมีพฤติกรรมที่แสดงปัญหาทางอารมณ์ที่ผิดปกติอื่นๆ
ผลกระทบต่อตัวเด็กที่สำคัญอีกด้านหนึ่งคือผลกระทบต่อพฤติกรรมของเด็กในระยะ
ยาว
การทารุณกรรมจะสะสมให้เด็กเรียนรู้วิธีแก้ปัญหาความขัดแย้งด้วยการใช้ความ
รุนแรงและใช้กำลังกายในการตัดสินปัญหา แทนการใช้เหตุผล
มีผลให้เด็กกลายเป็นคนต่อต้านสังคม มีความก้าวร้าว และสร้างปัญหาสังคม
โดยสรุปแล้วการทารุณกรรมเกิดผลกระทบหลายด้านพร้อมกัน
ผลที่เกิดขึ้นกับเด็กที่ถูกทารุณกรรม ไม่ใช่เพียงด้านสุขภาพและจิตใจ
หรืออารมณ์ของเด็กเท่านั้น ด้านครอบครัว สังคม กฎหมาย
รวมไปถึงขนบธรรมเนียมประเพณี วัฒนธรรม จริยธรรม และศาสนา
เป็นสิ่งที่จะได้รับผลกระทบไปด้วยอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้
และก่อให้เกิดปัญหาแทรกซ้อนตามมานอกเหนือ จากปัญหาการทารุณกรรมเด็กเอง
ความสำคัญของปัญหาเด็กถูกทารุณกรรมดังกล่าว
ถือว่าเป็นปัญหาทางจิตสังคมที่ร้ายแรงมากจำเป็นต้องหาทางช่วยเหลือแก้ไขโดย
รีบด่วน มิฉะนั้นจะเกิดผลกระทบต่อตัวเด็กอย่างมาก ทั้งระยะสั้นและระยะยาว
พยาบาลเป็นบุคคลที่ใกล้ชิดกับปัญหาเพราะมีโอกาสพบกับเด็กกลุ่มนี้ก่อน
วิชาชีพอื่นๆ
พยาบาลจึงมีความสำคัญต่อการป้องกันและช่วยเหลือเด็กที่ถูกทารุณกรรม
ดังนั้นต้องมีความเข้าใจผลที่เกิดขึ้นตามมาทั้งสภาพจิตใจ หรืออารมณ์ของเด็ก
ครอบครัว สังคมซึ่งเป็นสิ่งที่จะได้รับผลกระทบ
เข้าใจปัญหาและติดตามให้ความช่วยเหลือเพื่อลดความรุนแรงของปัญหานั้น
ป้องกันไม่ให้เด็กถูกทารุณกรรมซ้ำ รวมทั้งเยียวยาฟื้นฟูเด็ก
ผู้ตกเป็นเหยื่อของการทารุณกรรมดังกล่าวให้สามารถกลับคืนสู่สังคมได้อย่าง
ปกติลักษณะการให้การช่วยเหลือเมื่อพบเด็กถูกทารุณกรรม
เมื่อพบเด็กที่ถูกทารุณกรรมจากครอบครัว
สิ่งแรกที่ควรกระทำอย่างเร่งด่วนคือ การรักษาบาดแผลความเจ็บป่วย ทางร่างกาย
ในรายที่บาดเจ็บรุนแรงจำเป็นต้องปรึกษาแพทย์เฉพาะทาง
เพื่อช่วยเหลือในการรักษา เช่น ศัลยแพทย์กระดูก แพทย์ทางระบบประสาท
จักษุแพทย์ ฯลฯ
หากพบว่าพ่อแม่มีแนวโน้มที่จะทำร้ายเด็กจำเป็นที่จะต้องแยกเด็กจากครอบครัว
หลังจากที่ได้มีการรักษาอาการความเจ็บป่วยทางกายแล้ว
สิ่งสำคัญที่ต้องกระทำควบคู่กันไป คือ การฟื้นฟูสภาพจิตใจที่บอบช้ำของเด็ก
จากการที่ถูกคนในครอบครัว ซึ่งอาจเป็นพ่อหรือแม่แท้ ๆ ของเด็กเอง
เป็นผู้กระทำทารุณกรรมต่อเด็ก หรือถูกทารุณกรรมจากพ่อเลี้ยงหรือแม่เลี้ยง
ควรให้เด็กได้มีการระบายอารมณ์ และความรู้สึกต่าง ๆ ที่มีอยู่
ผู้รักษาควรมีการเสริมสร้างความมั่นใจต่อเด็กว่า
เด็กจะไม่ถูกทารุณกรรมจากพ่อแม่อีก นอกจากการช่วยเหลือ โดยกระบวนการรักษา
การฟื้นฟูสภาพร่างกายและจิตใจแล้ว สิ่งที่สำคัญ คือ
การติดต่อพูดคุยกับพ่อแม่ ควรมีการประเมินสภาพจิต
การประเมินบุคลิกภาพของพ่อแม่ ร่วมกับการซักถามประวัติของครอบครัวและ
ชีวิตความเป็นอยู่สภาพที่กดดัน หรือปัญหาต่าง ๆ ที่ครอบครัวประสบอยู่
เพื่อเป็นเครื่องมือประเมิน ในการหาแนวทางการ ช่วยเหลือ
ให้ตรงกับปัญหาที่จำเป็นต้องได้รับการแก้ไขรวมถึงการเตรียมความพร้อมของพ่อ
แม่ ให้สามารถรับผิดชอบและอบรมเลี้ยงดูเด็กด้วยเหตุผล และเลิกการใช้กำลัง
การทารุณกรรมเด็กด้วยวิธีการรุนแรงอีกต่อไป
แบบทดสอบจ้า
http://school.obec.go.th/sukkajunghan/ex_m1_10.html
แบบทดสอบจ้า
http://school.obec.go.th/sukkajunghan/ex_m1_10.html